Икебана

Мислите ѝ се разминуваа и судираа една во друга како патници на железничка станица. Беше ли сѐ подготвено за џеназата, ги известија ли сите што тој би сакал да знаат, ќе гранатираат ли дента, кога ќе заврши лудилото... Последното беше нешто што жителите на градот се прашуваа секојдневно веќе година дена. На почетокот сите мислеа дека опсадата нема долго да трае. Дека полицијата ќе ги уапси „папците“ што пукаа на градот и дека за неколку дена повторно ќе можат да уживаат во најтоплиот април што го паметеа. Надежта отсекогаш била најголемиот спин на реалноста.

Чувствуваше болка. Како да ѝ се параше стомакот. Како нешто да ја гризеше без милост. Нешто прегладнето, како верниците кога ја загризуваат првата урма при прекршувањето на рамазанскиот пост. Никогаш веќе нема да биде цела мислеше. Никогаш веќе жива...

Беше четири изутрина. Во себе ги одбројуваше минутите до завршувањето на полицискиот час, секунда по секунда, до шеесет и пак од почеток. Само така успеваше да ги оттргне мислите од сликата на неговата крв засушена на плочникот пред зградата и прегладнетите улични кучиња што ја лижеа крвта. До изгрејсонце можеше единствено беспомошно од прозорецот да им ги гледа силуетите покрај безживотните улични светилки, како што го гледаше и него додека во него заоѓаше животот. Еден, два, три, четири, пет, шест... Еден, два, три, четири, пет, шест... Часовникот означи пет часот.

Некој ѝ беше дал нешто за смирување. Дента ѝ помина ко низ магла. Единствено на што можеше да се фокусира беа четирите гладни усти, трите малолетни кои останаа без татко и едната што остана без син, за кои таа дента стана единствен заштитник и глава на семејството. Тоа и една голема икебана со четири големи црвени цветови, веројатно останата од некој Осми март пред војната, што некој ја беше донел во знак на почит. Сега стоеше на прозорецот.

- Толку убава и достоинствена, а сепак мртва внатре. Четири цвета со мртво стебленце.

Неделите и месеците што следеа беа тешки. Гранатираа по цели денови. Љубителите на статистичките податоци ќе забележат дека тие месеци градот стана крајна дестинација на поголем број гранати од кој било друг период од речиси четиригодишната опсада. Таа се претвори во целосна спротивност од градот, кој беше однадвор разрушен, со ѕидови ранети од шрапнели, со пеплосани приказни, но внатре изненадувачки преполн со живот. Манифестациите организирани по подрумите на окупираниот град беа чин на отпор. Отпор против окупирањето, отпор против војната, но и отпор против смртта која стана дел од нивното секојдневие. Колку понеизбежна и поприсутна беше смртта, толку поголема стануваше желбата за живот. Никогаш претходно одблиску не ги беше видела смртта и животот толку испреплетени, како бранови црпејќи сила еден од друг. 

Се радуваше кога времето се стопли. Животот без струја беше тогаш полесен. Неделното капење на децата во метален леѓен со старо ѓезве се пресели од средината на дневната соба во купатилото. Со часови чекаше во редиците за вода и за храна. Хуманитарната помош што ја добиваа често беше непривлечна дури и за кучињата, но за нејзина среќа, детската глад е непребирлива. Им правеше лижалчиња од прегорен шеќер и тоа ги чинеше среќни. За да го прехрани семејството, продаде сѐ што можеше да се продаде и што имаше кој да купи. Разменуваше дел од сопствениот накит за конзерва риба и пола векна леб. Често посакуваше да може, како Фантина, и долгата свиленкаста коса да ја продаде. Небројни пати се спореди со икебаната на прозорецот. 

- Стебленцето не мора да е убаво, само достоинствено да ги држи четирите цвета, си велеше.

Како тоа да беше недоволно, неколкупати си дојде дома наоѓајќи ја свекрва си како стои на прозорецот, покрај икебаната и се колеба. Често велеше дека веќе нема за што да живее откако го загуби синот единец. Секојпат успешно ја одвраќаше од идејата да скокне. Се обидуваше да ѝ објасни дека на децата им е потребна и таа, трудејќи се да ѝ даде нова цел, нова желба за живот. Обидите се чинеа безуспешни. Еден ден, откако со часови чекаше во ред за леб и се врати дома со празни раце, повторно ја најде на прозорецот. Беше тоа капката што ја прелеа чашата трпеливост. 

- Веќе немам намера да те стопирам. Ако си решила дека тоа е најдоброто што можеш да го направиш со твојот живот, така нека биде. Ама те молам не го прави тоа додека јас и децата сме дома. Ќе речат дека сум си ја турнала свекрва си. Достоинството е единственото нешто што ми остана. Барем тоа не ми го земај. Еве, ќе ги земам децата со мене и ќе излеземе, а ти реши што ќе правиш.

Вечерта, на враќање, полека ги искачуваше скалите во зградата, несигурна што ја чека дома. Во раката стискаше расцветано гранче јоргован. Непогодни за огрев, јоргованите беа меѓу ретките дрвја што ја преживеаја зимата во опколениот град. Чувствуваше огромна грижа на совест, како да останала недоследна на најважната задача што ѝ беше доверена. 

- Проклета икебана, помисли во себе, не би била толку убава без четвртиот цвет.

Потрча нагоре зад децата. Но кога стигнаа до последниот кат, ведра и со некаква нова искра надеж во очите, свекрвата ги пречека на врата, како Кербер спремна да ги причува сите нивни бремиња и безгрижни да ги пушти во домот. Не беше сигурна што точно се сменило кај неа и никогаш не праша. Само се насмевна и молкум отиде покрај прозорецот. Икебаната ја премести во шпајзот, а на нејзино место го стави гранчето јоргован. 

- Нека замириса куќава на живот, рече прегнувајќи ги децата и свекрвата, кога во позадина се слушнаа звуците на првите гранати што паднаа врз градот таа вечер.